Park w Nowym Narcie
 nr w rejestrze |
Park podworski (dworski) w Nowym Narcie jest parkiem zabytkowym, położonym w centrum Nowego Nartu, będący własnością gminy Jeżowe. Do rejestru zabytków został wpisany 27 maja 1986 roku.
Park jest położony obok kościoła parafialnego oraz Domu Strażaka. Ma on duże znaczenie krajobrazowe. Znajdziemy w nim charakterystyczne starodrzewia tulipanowca, sosny wejmutki, klonu - jawora i klonu pospolitego.
Historia parku i dworu[]
Pierwsze wzmianki o Nowym Narcie ukazały się, w połowie XIX wieku, w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich - tom VI. Wieś ta była wówczas własnością Leona Rylskiego i Jadwigi z Rylskich Stanisławowej Dolańskiej. Znajdował się tu dwór, leśniczówka, młyn i czworaki. Następnym właścicielem Nowego Nartu, jak i dworu był baron Jan Goetz z Okocimia, który nabył majątek w 1918 roku.
W czasie I wojny światowej dwór został spalony i już go nie odbudowano. Po Goetzu dwór odziedziczyła jego córka, Maria Komorowska, która była jego właścicielką do 1941 roku. Następnie dokonano wysiedlenia Nowego Nartu.
Zespół dworski w 1853 r.
W okresie świetności dworu park był podzielony na trzy części. W pierwszej części stał dwór, najprawdopodobniej drewniany na podmurówce. Przed jego frontem od strony południowej znajdował się kolisty podjazd.
Główny wjazd do dworu był jednocześnie głównym wjazdem na teren założenia i znajdował się od strony południowo-zachodniej.W otoczeniu dworu założenie parkowe składało się ze swobodnie kształtowanych grup drzew i krzewów oraz pojedynczych egzemplarzy drzew. Układ dróg dojazdowych i ścieżek był swobodny, a ich nawierzchnia prawdopodobnie naturalna. Wśród drzewostanu występowały gatunki obcego pochodzenia. Założenie posiada cechy charakterystyczne dla dla XIX wiecznych parków krajobrazowych.
W części północno-zachodniej znajdował się ogród warzywny z sadem. Miał on postać regularnych kwater. Przypuszcza się, iż dwie scharakteryzowane części parku były najstarsze i pochodziły z co najmniej XVIII wieku.
Prawdopodobnie w połowie XIX wieku założenie zostało poszerzone o część północno-wschodnią. W tej części znajdował się kolisty klomb, od którego rozchodziły się swobodne ścieżki. Przy wschodniej ścianie części położony był staw. Powierzchnie poza ścieżkami były zadarnione.
Całość założenia parkowego z dworem ogrodzona była płotem z drewnianych sztachet oraz murowanych słupków.
Pomik przyrody
Mapa z 1853 roku pokazuje również zabudowania gospodarcze, jakie znajdowały się po południowej stronie drogi przebiegającej przez wioskę. Były to: kuźnia, stelmarnia, spichlerz, stajnia i obory. Do północno-zachodniej części założenia parkowego przylegały zabudowania cegielni wraz z zagłębieniami, z których wybierano glinę. W pobliżu północno-wschodniego narożnika założenia znajdowała się gorzelnia. Na wschód za drogą znajdował się młyn, który istnieje do dnia dzisiejszego oraz czworaki.
Po spaleniu dwór nie został już odbudowany. Park stracił również funkcję rezydencjalną. Dokonano zmiany jego poszczególnych części. Na terenie ogrodu warzywnego i we wschodniej części wprowadzono drzewostan. Pozostałe części nie były pielęgnowane i zostały zaniedbane, wskutek czego zatarty został układ kompozycyjny dawnego parku dworskiego.
Do czasów obecnych zachował się staw dworski oraz możemy łatwo zauważyć, gdzie znajdowała się cegielnia. Łatwo tu spotkać ślimaki winniczki - największe ślimaki lądowe w Polsce.
Galeria[]
